ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de kakaonun ton başına fiyatı 12 bin 931 dolarla tarihi tepeyi gördü.
Emtia piyasasında, Donald Trump‘ın ABD’nin 47. başkanı seçilmesinin ardından sert dalgalanmalar ve eser bazlı ayrışmalar devam ediyor. Kelam konusu sert dalgalanmalar tarım kümesinde daha çok görülüyor.
Özellikle iklim ve hava durumu emtia piyasasında tarım kümesinde süreç gören eserlerin fiyatlarında sert hareketlere neden oluyor. Bu gelişmelerle, ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de kakaonun ton başına fiyatı 12 bin 931 dolarla tarihi tepeyi gördü. Kakao fiyatları yıl başından bu yana yüzde 200’ün üzerinde artış kaydetti.
Kakao fiyatları, arza yönelik tasalarla rekor tazeledi
Olumsuz hava şartlarının Batı Afrika’daki mahsuller için tehlike arz etmesi ve global stoklardaki düşüş nedeniyle kakao fiyatlarındaki ralli devam ediyor. Fildişi Kıyısı ve Gana’daki zayıf üretim nedeniyle kakao fiyatlarında yıl genelinde arza ait tasalar kakao fiyatlarının rekor kırmasında değerli rol oynadı. Analistler, global kakao stoklarının 2024/25 döneminde açık vereceği öngörüsünde bulundu.
Fildişi Kıyısı’ndaki ihracatçıların makûs kalite nedeniyle kakao çekirdeklerini reddettiği bildirilirken, bu durumun global kakao arzını olumsuz etkileyebileceği kestirim ediliyor.
Ülkede kakao hasadında görülen azalış da fiyatların artmasına neden oluyor. Avrupa Parlamentosu (AP), orman alanlarına ziyan verilerek üretilen soya, dana eti, palm yağı, tahta, kakao ve kahve üzere çeşitli eserlerin Avrupa Birliği’ne (AB) ithal edilmesini önleyecek yeni kuralları 1 yıl erteleme kararını onaylaması da kakao fiyatlarındaki yükselişte tesirli oldu.
Kakao fabrikaları tohum maliyetlerini karşılayamıyor
Fildişi Kıyısı ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının tohum maliyetlerini karşılayamadığı için üretimi kısma yahut durdurma kararı almasından ötürü kakao fiyatları bu yıl üst üste rekor tazeledi.
Kakao arzında problemlerin ana nedeni uzun vadeli kuraklık ve şiddetli yağmur üzere makus hava şartları gösterilirken, bitki hastalıkları da mahsulü etkiledi. Özellikle kakao ağaçlarının ölmesine neden olan CSSVD virüsü üretimi olumsuz etkileyen faktörler ortasında yer aldı.
Fildişi Kıyısı’nda kakao satışlarındaki kısıtlamalar arzın daha fazla sıkılaşacağı telaşlarını artırdı. Fildişi Kıyısı kakao düzenleyicisi Le Conseil du Cafe-Cacao, ülkede sürece tesisi olmayan şirketlere ve ihracatçılara, kakao çekirdeklerini satın alamayacaklarını bildirmişti.
Batı Afrika’da başlayan Harmattan rüzgarlarının kakao hasadı için tehdit oluşturması ve teslimat için limanlara az ölçüde eser gelmesi sonrasında Fildişi Kıyısı’nda kakao teslimatlarının azalması da bu eserin fiyatlarında yükselişe kapı araladı.
Gana’nın mahsulün makus olması nedeniyle 350 bin tona kadar kakao çekirdeği teslimatını gelecek döneme ertelemeyi planladığına dair haber akışı fiyat yükselişini tetikleyen diğer bir öge oldu. Ülkenin kakao üretimi, global iklim değişikliği kaynaklı olumsuz hava şartları, bitki hastalıkları ve kakao çiftliklerinin yerini yasa dışı altın madenciliğinin alması nedeniyle azalıyor.
Yağışlar yetersiz
Batı Afrika’da yağışların yetersiz olması ise kakaoda üretim kaygılarının devam etmesine yol açtı.
Vadeli süreç ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede “Kakao fiyatlarında son periyotta yine bir yükseliş eğiliminin olduğunu görüyoruz. Aslında bilhassa kakao fiyatlarının geçtiğimiz sene ve bu sene başında çok önemli bir artış göstermesinden sonra fiyatlar yavaş yavaş üste yanlışsız gidiyordu ancak üretici için fiyatlar yükselmiyordu” dedi.
Son periyotta fiyatların yüksek kalmaya devam etmesinin burada birçok çikolata üreticisinin de fiyatlarını artırmak zorunda kalmasına yol açtığını belirten Ergezen, “Tabii burada uzun müddetli kontratlar yapan büyük çikolata şirketleri var. Ancak nispeten daha küçük olan çikolata şirketleri kakao erişimini ham husus erişimini sağlayabilmek için daha fazla fiyat ödemeye başladı. Bu da doğal olarak piyasada yine üst istikametli bir trendin oluşmasına yol açtı” değerlendirmesinde bulundu.
“Geçen sene rekolteye yönelik önemli tasalar vardı”
Ergezen, bilhassa Batı Afrika’nın kakao üretimi için hayli kıymetli bir pozisyonda bulunduğunu vurguladı. Batı Afrika’nın dünya kakao üretiminin yüzde yetmişini gerçekleştiren bir bölge olduğunu aktaran Ergezen, şunları kaydetti:
“Bu bölgede geçtiğimiz sene bilhassa rekolteye yönelik önemli kaygılar vardı. Bunun da en büyük sebebi hava şartlarıydı. Hava şartları nedeniyle uzun vakitten sonra üretim açığı kakaonun, üretim açığı ve rekor düzeylere yükselmişti. Bu da fiyatların yükselmesine tesir eden öbür bir öge. Bugün geldiğimiz noktada ise yine Batı Afrika’da hava şartlarının değişmiş olması burada üretime yönelik telaşların tekrar artmasına yol açtı. Batı Afrika’da hava sıcaklıkları olağandan daha sıcak devam ediyor. Daha kurak bir hava var Bu da bilhassa ağaç, kakao ağaçlarının çiçeklenmesine ve rekoltenin azalacağına yönelik telaşları yine artırdı. Bir de şirketlerin bilhassa küçük ölçekli çikolata şirketlerinin kakao, ham unsurunu bulmak için daha fazla fiyat ödemeye başlaması fiyatların yine rekor düzeyleri yükselmesine yol açtı.”
“Üretim açığının azalması bekleniyor”
Ergezen, şu sözleri kullandı:
“Genel olarak bakıldığında gelecek dönem için kakao üretiminin aslında nispeten daha fazla olması ve üretim açığının azalması bekleniyor. Bu da aslında gelecek fiyatlamasında bu düzeylerin çok da kalıcı olmayabileceğini yahut türbülansın çok fazla olabileceğini gösteriyor. O yüzden yatırımcıların kakao fiyatlarında nispeten dikkatli olması gerek. Zira bugün prestijiyle önemli bir üretim açığı telaşı olsa bile gelecek dönem üretim bilgileri nispeten yüksek seyrediyor.” (AA)