Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), sportmen bayanlara testosteron hormonu sınırlamasına yönelik kural değişikliği nedeniyle uzun yıllardır yarışlara katılamayan Güney Afrikalı atlet Caster Semenya’nın ferdî haklarının ihlal edildiğine ait itirazını kabul etti.
Testosteron hormonunun düzeyi doğuştan yüksek olan sportmen bayanların, muhakkak aralıklar ortası yarışlara lakin hormon düzeyini düşüren ilaçlar kullanması halinde müsaade veren kural değişikliğine itiraz ettiği için müsabakalara katılmasına müsaade verilmeyen Semenya’nın, uzun yıllardır sürdürdüğü hukuk gayreti, olumlu sonuçlandı. Son olarak ferdî haklarını korumadığı gerekçesiyle İsviçre’yi AİHM’e şikayet eden 32 yaşındaki atletin itirazı, AİHM tarafından haklı bulundu.
‘SPOR KARİYENE MÜDAHALE, SONU AŞAN NOKTALARA GELDİ’
AİHM’den yapılan açıklamada, testosteronu yüksek atletler ortasında yer alan ve ilaç kullanmayı reddeden Semenya’nın, yasal haklarını korumak ismine İsviçre Federal Mahkemesi’ne 3 yıl evvel yaptığı itirazın reddedilmesinin, oy çokluğuyla ayrımcılık olarak değerlendirildiği belirtildi. İsviçre’nin, Semenya’nın yasal haklarını müdafaa konusunda gereken önlemi almadığı, spor mesleğine yönelik müdahalenin ‘sınırı aşan noktalara’ geldiği ve bu durumun ‘kabul edilemez’ bulunduğu tabir edildi.
NE OLMUŞTU
Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF), 2018 yılında yaptığı kural değişikliği ile testosteron hormonu yüksek olan atlet bayanlara 400 ile 1600 metre ortası yarışlara lakin hormon düzeyini düşüren ilaçlar kullanması halinde müsaade verileceğini duyurmuştu.
Cinsel ayrımcılığa yol açtığı gerekçesiyle tartışılan bu kural değişikliğinin akabinde Semenya’nın Milletlerarası Spor Tahkim Mahkemesine (CAS) itirazı kabul edilmemişti.
Atletin İsviçre Federal Mahkemesi’ne yaptığı itiraz ise başta kabul edilerek kelam konusu kural değişikliği askıya alınmasına karşın Dünya Atletizm Birliği’nin (World Athletics) itirazının akabinde 2019’da tekrar yürürlüğe konmuştu. Semenya ise şahsî haklarının ihlali nedeniyle İsviçre Federal Mahkemesi’ne ikinci kere başvurmuş, bu da reddedilmişti.
800 metre kategorisinde iki olimpiyat (2012 Londra, 2016 Rio) ve üç dünya (2009 Berlin, 2011 Daegu, 2017 Londra) şampiyonluğu bulunan Semenya, ilaç kullanmayı reddetmesi nedeniyle uzun yıllardır karşılaşmalara alınmıyor. Kelam konusu ilaçların sıhhati tehdit ettiğini savunan Semenya ise ferdî haklarının ihlal edilmesi ve spor mesleğine devam edememesi münasebetleriyle 2021’de AİHM’e başvurmuştu.